Ўзбекистон инсон ҳуқуқлари «Эзгулик» жамияти раиси Абдураҳмон Ташанов Нукус воқеалари бўйича қамалган Даулетмурат Тажимуратов билан учрашди. Маҳкум хат ва бандеролларнинг кечикиб келаётганидан, ўзининг хатлари ташқарига чиқиши қийин бўлаётганидан шикоят қилди.
Омбудсман Навоийдаги 11-колонияда Нукус воқеалари бўйича қамалган Даулетмурат Тажимуратов билан учрашди. Колония раҳбарияти унга алоҳида имтиёз ёки чекловлар берилмагани ва белгиланган тартибда жазо ўтаётганини, Тажимуратов эса қийноқ ёки тазйиқ ўтказиш ҳолатлари мавжуд эмаслигини билдирди.
БМТ мустақил экспертлари ҳуқуқ ҳимоячиси Даулетмурат Тажимуратов 2022 йил июлида Қорақалпоғистонда содир бўлган воқеалар юзасидан Урганчдаги 11-тергов изоляторида жисмоний ва руҳий босимга учраганини маълум қилди. Ўзбекистон Омбудсман идораси Тажимуратов қийноқлар ҳақида хабар бермаганини билдирди.
Human Rights Watch ташкилоти Даулетмурат Тажимуратовни озод қилишга чақирди. Ташкилот судни «одил судлов меъёрларига жавоб бермаган» деб ҳисоблаб, Тажимуратовнинг қийноқлар ҳақидаги даъволари бўйича самарали тергов ўтказилмаганини таъкидламоқда.
Адвокат Сергей Майоров Даулетмурат Тажимуратов бўйича апелляция суди қарорини «адолатсиз» ва «ноқонуний» деб атади. Унинг сўзларига кўра, ҳукм ўзгартирилишига ўзи ҳам, мижози ҳам ишонмаган. Суд бошқа барча айбланувчилар учун жазони енгиллаштирди.
Апелляция суди Қорақалпоғистон воқеалари юзасидан жиноят иши бўйича 8 нафар айбланувчининг жазосини озодликни чеклаш билан алмаштирди, 6 нафар судланувчининг муддати қисқартирилди, Даулетмурат Тажимуратовнинг муддати ўзгаришсиз қолди. Суд прокуратуранинг 4 кишига нисбатан протестини рад этди.
Нукус воқеалари иши бўйича апелляция судида музокаралар тугади. Ҳукм чиқиши кутилмоқда. Прокурор 4 нафар айбланувчининг шартли жазосини реал муддатларга алмаштириш, 13 нафар маҳкумнинг жазосини енгиллаштириш, улардан 8 нафарини эса озод қилишни сўради. Тажимуратов ва унинг адвокати баёнот берди.
Нукус воқеалари бўйича апелляцияни кўриб чиқаётган суд Даулетмурат Тажимуратовнинг адвокати Сергей Майоров илтимосига кўра экспертларни сўроққа таклиф қилди. Ҳимоячи уларнинг жавобларига қўшилмаслигини айтди. У судда қўйилган 1−2 июль воқеаларига оид видеони «журналистлик ҳиссиётли хабар» деб атади.
Нукус воқеалари бўйича апеллация иши жараёнида судланувчилар ва адвокатлар жазони енгиллатишни, марҳум Шамшетовни эса оқлашни сўради. Прокуратура шартли равишда ҳукм қилинган 4 нафар судланувчига нисбатан жазони кучайтиришни сўради. Биринчи куни Тажимуратов ва Найипов ўртасида можаро келиб чиқди.
Омбудсман ва жамоатчилик гуруҳлари вакиллари 1-сонли тергов ҳибсхонаси («Тоштурма»)да бўлиб, Нукус воқеалари юзасидан жиноят иши бўйича судланганлар, жумладан, Даулетмурат Тажимуратов билан учрашди. Судда у омбудсманни танқид қилганди.
Суд Даулетмурат Тажимуратовнинг асосий адвокати келмагани сабабли Қорақалпоғистон воқеалари бўйича жиноят иши доирасида апелляция жараёни бошланишини 10 майга қолдирди. Айбланувчи прокурорларни алмаштириш ва ишни қайта кўриб чиқиш учун қайтаришни сўради, бироқ рад жавобини олди.
Қорақалпоғистондаги июль воқеалари бўйича жиноий ишда судланган Даулетмурат Тажимуратовнинг укаси ва адвокати Ринат Тажимуратов Ўзбекистон Олий судига апелляция шикоятини киритди. У жазони енгилроғига алмаштириш ва моддий зарарни тўлашдан озод қилишни сўради.
Human Rights Watch ташкилоти Даулетмурат Тажимуратовнинг ҳибсда қийноққа солингани ҳақидаги даъволари текширилиши кераклигини билдирди. Инсон ҳуқуқлари ташкилоти, шунингдек, «ҳуқуқ-тартибот органлари асоссиз ўқотар қуролдан фойдалангани учун» ҳануз ҳеч ким жазоланмаганини эслатиб ўтди.
Нукус воқеалари иши бўйича 16 йилга қамалган Даулетмурат Тажимуратовнинг укаси Ринат Тажимуратов «Газета.uz»га берган интервьюсида суд иши ва апелляция бериш режалари ҳақида гапирди. Унинг айтишича, айблов «тўлиқ ютқазди», акасининг айби ва ташқи кучларнинг эҳтимолий таъсирини исботлай олмади.
Одамларни тартибсизликларга жалб қилишда айбланган Нукус воқеалари иштирокчиси Аҳмет Сметуллаев шартли жазо олиб, суд залидан озод қилинди. У ОАВ билан учрашувда «имконият бергани учун» президент Мирзиёевга раҳмат айтиб, ўзини «Даулетмурат Тажимуратовни сотган» деб ҳисобламаслигини билдирди (видео).
Қорақалпоғистон воқеалари бўйича жиноий иш юзасидан асосий айбланувчи Даулетмурат Тажимуратов 16 йилга озодликдан маҳрум этилди. Жазонинг дастлабки 2 йилини турмада, қолган қисмини қаттиқ тартибли колонияда ўташ, шунингдек, ундан 228 млн сўм зарарни ундириш белгиланди.
Тажимуратов судда унинг айбини тасдиқловчи далиллар тақдим этилмагани, амалдорлар фарқли кўрсатмалар берганини маълум қилди. У намойишларгача давлат органларидан жим турмасликни сўрагани ва мустақиллик учун уринмаганини айтди. Айни вақтда, «мустақилликни орзу қилиш жиноят эмас»лигини таъкидлади.
Давлат айбловчиси Нукус воқеалари бўйича асосий айбланувчилар бўлган Даулетмурат Тажимуратовга 18 йил, Лолагул Каллихановага эса 11 йил қамоқ жазосини беришни сўради. Иш бўйича бошқа судланувчиларга камроқ муддат, фақат икки гумондорга — уй қамоғи жазоси сўралди.
Парламент комиссияси аъзоси Гулноз Мамарасулова «Газета.uz» билан суҳбатда Нукус воқеалари бўйича суд жараёни қандай кечаётгани, Қорақалпоғистоннинг собиқ ва амалдаги раҳбарининг кўрсатмаси муҳимлиги, қолаверса, нима учун комиссия ҳалигача ўз ҳисоботини эълон қилмагани ҳақида сўзлаб берди.
Даулетмурат Тажимуратов кўрсатувининг якуний қисми ва сўроқ вақтида Нукусда тазйиққа учрагани, Урганчда эса қийноққа солинмагани, танқид «унинг йўналиши» экани ҳамда Ўзбекистон учун юраги оғриётганини айтди.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг